En-boy oranı, genişlik ve yükseklik arasındaki orandır. Dijital içerik tasarımında çok önemli bir kavramdır.
1. Ana En-Boy Oranları ve Kullanımları
**16:9 (Geniş Ekran)**: En yaygın, YouTube, TV, PC monitörlerinde standarttır. Full HD (1920x1080), 4K (3840x2160) vb. bu oranda gelir. **4:3 (Klasik)**: Eski TV'ler, iPad, sunum slaytlarında kullanılır. **21:9 (Sinema)**: Sinema ekranları, ultrawide monitörlerde popülerdir. Geniş manzaraları göstermek için idealdir. **1:1 (Kare)**: Instagram gönderileri, profil resimlerinde kullanılır. **9:16 (Dikey)**: Akıllı telefon, Instagram Stories, TikTok standardıdır.
2. En-Boy Oranı Hesaplama Yöntemi
En-boy oranı = genişlik ÷ yükseklik. Örneğin, 1920x1080 piksel durumunda: 1920 ÷ 1080 = 1.777... ≈ 16 ÷ 9 = 1.777... yani 16:9 oranı. Oran biliniyorsa, genişlik = yükseklik × (genişlik oranı ÷ yükseklik oranı), yükseklik = genişlik ÷ (genişlik oranı ÷ yükseklik oranı) formülü ile hesaplayın.
3. Çözünürlük ve En-Boy Oranı
**Full HD (1920x1080)**: 16:9, en yaygın video çözünürlüğü. **4K UHD (3840x2160)**: 16:9, Full HD'nin tam 4 katı piksel. **QHD/WQHD (2560x1440)**: 16:9, oyun monitörlerinde popüler. **Ultrawide (3440x1440)**: 21:9, sinematik ekran. **iPad (2048x1536)**: 4:3, tablet standardı. Aynı en-boy oranında farklı çözünürlükler olabilir.
4. Video Platformları ve Önerilen En-Boy Oranları
**YouTube**: 16:9 (1920x1080, 3840x2160) en iyisi. Shorts için 9:16 (1080x1920). **Instagram Feed**: 1:1 (1080x1080) veya 4:5 (1080x1350). **Instagram Stories/Reels**: 9:16 (1080x1920). **TikTok**: 9:16 (1080x1920). **Facebook**: 16:9 (1200x675) veya 1:1 (1200x1200). **Twitter**: 16:9 (1200x675) veya 2:1 (1200x600). Her platforma göre doğru en-boy oranını kullanmak görüntü kalitesini artırır.
5. Tasarımda En-Boy Oranını Korumanın Önemi
En-boy oranını eşleştirmeden yeniden boyutlandırmak, resim veya videonun **bozulmasına** (distortion) neden olur. Gereksiz **kırpma** olur ve önemli kısımlar kesilebilir. Platforma yüklerken **letterbox veya pillarbox** (siyah şerit) oluşur, bu kötü görünür. Doğru en-boy oranını kullanmak profesyonel tasarım oluşturur.
6. CSS ve Duyarlı Tasarımda En-Boy Oranı
CSS'de `aspect-ratio` özelliğini kullanarak en-boy oranını kolayca koruyabilirsiniz. Örneğin, `aspect-ratio: 16 / 9;` ile video ve resim konteynerini duyarlı hale getirebilirsiniz. Eski yöntemde `padding-top: 56.25%;` (9 ÷ 16 × 100 = 56.25%) kullanılırdı. Modern tarayıcılarda `aspect-ratio` kullanımı kolay ve okunabilirdir.
7. Basılı Medyada En-Boy Oranı
**4x6 inç (2:3)**: Yaygın fotoğraf baskı boyutu. DSLR'nin 3:2 oranına yakın. **5x7 inç (5:7)**: Portre çerçevelerinde popüler. **8x10 inç (4:5)**: Klasik çerçeve boyutu. **11x14 inç (11:14)**: Büyük baskılarda kullanılır. Dijital resmin en-boy oranı (16:9, 4:3) ve baskının en-boy oranı farklı olabilir, bu nedenle baskıdan önce kırpın.
8. Hesaplama ve Dönüştürme İpuçları
**Genişlikten yükseklik hesaplama**: yükseklik = genişlik ÷ (genişlik oranı ÷ yükseklik oranı). Örneğin, 16:9 ve genişlik 1920px ise, yükseklik = 1920 ÷ (16 ÷ 9) = 1080px. **Yükseklikten genişlik hesaplama**: genişlik = yükseklik × (genişlik oranı ÷ yükseklik oranı). Örneğin, 4:3 ve yükseklik 768px ise, genişlik = 768 × (4 ÷ 3) = 1024px. **Ondalık oran**: 16:9 = 1.78:1, 21:9 = 2.33:1 vb. ondalık formda da ifade edilebilir. Sinema endüstrisinde 2.39:1 gibi ondalık oranlar yaygındır.